Een vogel die we alleen in de winter in Meinerswijk tegenkomen is de grote zaagbek. Ze broeden aan de meren in Noord-Europa. Meestal verschijnen de eerste exemplaren in de loop van november. Afgelopen zomer heeft er voor het eerst een paartje gebroed en jongen groot gebracht in Nederland (niet in Meinerswijk) maar dit is dus uitzonderlijk. Eigenlijk best jammer want het is een prachtige vogel.
Gemaakt voor een leven op het water
Voor wie nu denkt: een grote zaagbek, wat is dat eigenlijk? Het is een forse eendachtige met een langwerpig gestroomlijnd lichaam waardoor het lijkt of ze vrij laag op het water liggen. De vrouwtjes zijn overwegend grijs met een chocoladebruine kop. De mannetjes daarentegen hebben een zwarte kop, zwarte rug, witte hals en zijkant die onder goede lichtomstandigheden een ietwat roze geelachtige zweem heeft. In de volksmond werden ze vroeger ook wel boterbuik genoemd. De snavel is rood met een flinke haak. Van binnen is die snavel voorzien van een hele rij tandjes vandaar de naam zaagbek.
Echte viseters
Met zo’n snavel zal het niemand verbazen dat het echte viseters zijn die onder water duiken om voedsel te vinden net als bijvoorbeeld de fuut. Maar waar een fuut schijnbaar op goed geluk onder water duikt en dan een stukje onder water zwemt in de hoop een visje tegen te komen heeft de grote zaagbek een andere techniek.
Ze houden zich dan graag op langs de oever waar de wilgen over het water hangen en de kleine visjes zich veilig voelen. Hier zwemmen ze dan met alleen hun kop onder water tot ze een visje zien en dan duiken ze pas onder water. Ook vissen ze vaak gezamenlijk en drijven dan de vissen ergens in het nauw om ze te kunnen vangen met hun scherpe haaksnavel.
Te zien in onze plassen en vijvers
In het begin van de winter zie je vaak een mannetje met een stuk of vijf of zes vrouwtjes. Waarschijnlijk is dit een paartje met hun jongen. Later vormen ze grotere groepen en kun je er ook zomaar twintig of meer bij elkaar tegenkomen.
Een goed kans om ze te zien heb je rond de kleine eilandjes bij de ingang aan de Drielsedijk maar ook op de andere plassen zijn ze vaak te zien. In de loop van de winter zitten ze ook vaak op de vijvers in Elderveld. Ze zijn niet overdreven schuw en met een beetje geluk kun je ze hier mooi bekijken.
Look-alikes
In Nederland komt nog een andere zaagbek voor namelijk de middelste zaagbek. Deze komt in tegenstelling tot de grote alleen voor aan de kust in het zoute water. Die zien we dus niet in Meinerswijk.
Een kleine neef die we wél in Meinerswijk tegen kunnen komen is het nonnetje. Ook hiervan is het vrouwtje grijs met een bruine kop. Het mannetje is prachtig helder wit met een paar mooie zwarte lijntjes op hals en borst. Ze zijn echter een stuk minder in aantal en ook veel schuwer. Dus om ze goed te kunnen zien heb je wel een verrekijker nodig.
Egbert Vrieling, bestuurslid en vaste gids bij onze Vroege Vogel Excursie
De foto’s zijn door Theo Robbers in Meinerswijk gemaakt.